T.C. Mİllî Eğİtİm BakanlIğI
KONYA / MERAM - Konya Lisesi
Selçuklu Devleti’ne başkentlik yapmış olan, Konya İli bilim ve sanat merkeziydi. Tanzimat’a kadar başlıca öğretim kurumu medreselerdi. Medreseler sultanlar, komutanlar ve varlıklı kişilerce vakıf yoluyla kurulan yüksek dereceli öğretim kurumlarıydı ve giderleri de vakıf gelirleriyle karşılanırdı.
Medreseler Selçuklular ve Osmanlılar zamanından Tanzimat’a kadar yönetici, kadı ve ulema yetiştirerek yararlı olmuşlardır. Daha sonra batıdaki gibi öğretim yapan okullar açılmaya başlamış, 1856 Islahat Ferman’ından bir yıl sonra kurulan Maarif-i Umumiye Nezareti, 1869 yılında “Maarif-i Umumiye Nizamnamesi” adı altında bir nizamname hazırlanarak bazı okulların açılmasına karar verilmiştir.
Bu okullardan biriside öğretmen yetiştirmek amacı ile kurulması öngörülen Darü’l- Muallimler idi. O zaman Darü’l-Muallimin Osmanlı sınırları içinde yalnız İstanbul’da varken, 1875 yılında da Girit’te, Bosna’da ve Konya’da da açılmıştır. Darü’l-Muallimin Konya’da Nizamiye Medresesi civarındaki bir binada eğitime başlamıştır.
Konya’da idadi ilk kez Nizamiye Medresesi’nde 1 Eylül 1889 yılında açılmıştır, daha sonra sınıf sayısı artırılarak, 1891 yılında bugünkü Karma Ortaokulu’nun bulunduğu binaya taşınmıştır.
1893 yılında yatılı kısım ilave edilmiş ve okul, Konya idadisi adını almıştır. Binanın kullanıma başladığı ilk yıllarda, dönemin padişahı Sultan Reşat (V. Mehmet, 1909-1918) zamanında yapılan ve Mimar Muzaffer’in Konya’daki ilk yapılarından olan Darü’l-Muallimin binası, Mütareke sonrasında (Mondros 1918) kısa bir süre İngiliz, sonra İtalyan işgal kuvvetlerinin karargahı olmuştur, daha sonra bir ara Askeri Rüştiye olarak kullanılmıştır.
Yapı, kurulduğu günden günümüze kadar çeşitli eğitim dönemleri ve farklı okul adları ile anılmıştır. Cumhuriyetten sonra, 1923’den 1934’e kadar bu binada eğitim veren Darü’l-Muallimin 1934’e kadar Muallim Mektebi, Konya Erkek Öğretmen Okulu olarak adlandırılmakla birlikte, yine 1929 tarihli bir Vilayet Albümünde okulun adı Erkek Muallim Mektebi olarak geçmektedir. Erkek Muallim Mektebi’nin (Erkek Öğretmen Okulu) 1934 yılında Adana’ya nakledilmesi üzerineyapı, Konya Erkek Lisesi’ne verilmiştir.
Daha sonraları ise 1934-1972 tarihleri arasında, Gazi Lisesi ve 1997’den günümüze kadar Konya Lisesi adlarıyla kullanılmıştır. Günümüzde ise yine Konya Lisesi adı ile eğitime devam etmektedir.
23 yıl Konya İdadisi olarak anılan okul, 10 yıl Konya Sultanisi, 49 yıl Konya Lisesi, 1971-97 yılları arasına kadar Gazi Lisesi, günümüzde ise yeniden Konya Lisesi adı altında eğitime devam etmektedir. Konya Lisesini 3 eğitim dönemi içerisinde incelemek mümkündür.
1- İdadi Dönem
2- Sultani Dönem
3- Konya Erkek Lisesi Dönemi
Konya’daki en eski genel amaçlı lise olan Konya Meram Gazi Lisesi 1889 yılında Konya İdadisi adı ile eğitim öğretim hayatına başlamıştır. Okul Türkiye’deki yüz yıllık eğitim öğretim süresini geçen kırk yedi genel liseden biridir.
1 Eylül 1889 yılında Konya İdadisinin öğretime başlamasıyla öğretmen okulu binasından yararlanılmış ve 7 yıllık idadinin ilk üç yılı rüştiye, sonraki dört yılı idadi sınırlarıydı iptidai mektebini bitirenler idadinin birinci sınıfına, rüştiyeyi bitirenler idadinin dördüncü sınıfına geçebiliyorlardı.
Konya İdadisi açıldığı tarihte ancak 8 öğrenci bulabilmiş, daha sonraki yıllarda Konya Lisesi gibi büyük bir binaya taşınınca öğrenci sayısında önemli bir artış olmuştur.
İdadinin yatılı hale getirilmesi de öğrenci sayısını arttırmıştır. Rüştiye öğrenimini tamamlayan öğrenciler, bölge okulu haline gelen İdadi bölümüne alınarak öğrenimlerine devam etmişlerdir. İdadi bölümünde öğrenimlerini tamamlayan öğrencilere, idadi diploması verilerek yüksek okullara girme olanağı sağlanmıştır.
Konya idadisi ilk binasında 1889–1890 öğretim yılını geçirmiştir. İkinci öğretim yılında, Gureba Hastanesi (Karma Ortaokul Binası) olarak yaptırılan fakat hiç kullanılmayan bu binaya taşınmıştır. Bu binada 1934’e kadar 43 yıl kalmıştır.1934’te Erkek öğretmen lisesi kapatılınca bina Gazi Lisesi olmuştur.
Konya İdadisi 1 Ekim 1889 tarihinde açılmıştır. Konya İdadisinin açılışı dönemin Konya Maarif Müdürü olan Tahsin Bey’in kişisel gayretleriyle gerçekleşmiştir.
Konya Osmanlı Devletinin büyük illerinden biriydi. Bu nedenle Sultani açılacak illerin başlarında bulunuyordu. 1913 Eylül’ünde Konya İdadisi, Sultaniye çevrilerek Konya Sultanisi açılmış oldu. Konya İdadisinin Konya Sultanisine çevrilmesi sadece bir tabela değişikliğinden ibarettir; çünkü okulun, ne binası, ne sınıfları, ne laboratuvarları, ne ders araç ve gereçleri, nede öğretmenleri değişmemiştir. Konya İdadisi yazan tabela indirilmiş yerine Konya Sultanisi yazan tabela takılmıştır. İdadiden Sultaniye geçerken okulun öğretim heyetinde de bir değişiklik olmamıştır.
Konya Sultanisinin açılışından az bir zaman sonra Birinci Dünya Savaşı başlamış.1914’te başlayan ve 1918 de yenilgiyle sona eren bu savaşta imparatorluk yıkılmış, savaş sırasında okullarda öğretim aksamış, yokluklar nedeniyle normal bir çalışma gerçekleşmemiştir.
Konya Sultanisinin savaş yıllarındaki en büyük problemi öğrencisinin olmamasıdır. Bunun nedenini ise, seferberlik ilanından sonra yaşı on yediyi bulunlar askere alınmasıdır. 1917, 1918, 1919 yıllarında son sınıflarda hiç öğrenci okumamıştı.
Cumhuriyetin ilanından sonra İdadi ve Sultanilerin lise adı altında toplanması kararlaştırılmış ve bu karar üzerine Konya Sultanisi 1934 yılının sonlarına doğru Gazi Lisesi’ne çevrilmiştir.
Heyeti ilmiyelerde alınan kararlar doğrultusunda Türkiye’de Liseler açılmaya başlanmış olup, bu gelişmelere paralel olarak 1923 yılının Ekim ayının sonlarına doğru Konya Sultanisi adı kaldırılarak Konya Erkek Lisesi açılmıştır.
Okul liseye çevrildiği halde sınıf sayısında, müfredat programlarında, öğretim ve yönetim heyetinde herhangi bir değişiklik yapılmamış ortada var olan tek değişiklik sadece tabeladan ibarettir. Konya Lisesi’nde de öğretim sultanide olduğu gibi paralı olarak eğitim vermiştir.
Yatılı ve yatılı olmayan öğrencilerden ücret alınarak, alınan bu ücret bölgelere göre değiştiği gibi, zamanla da değişirdi. 1924 yılında alınan ücret, gündüzlüden yılda altı lira, yatılıdan doksan lira idi. Gündüzlü öğrenciler ödeyebilecek durumda değillerse, fakrü-hallerini belgelemek koşulu ile ücretsiz öğrenim alabilirlerdi. Alınan ücret 1925 tarihinde, Edirne, Konya, Bursa’da gündüzlü 15, yatılı 100 TL. İstanbul ve İzmir’de ise, gündüzlü 18, yatılı 130 TL. olup, paralı öğretim daha sonra 1926–1927 öğretim yılında kaldırılmıştır.
Konya Lisesi’nde Sultaniden kalan ilkokul, 1926 yılına kadar öğrenimini sürdürmüştür. 1926–1927 öğretim yılında kaldırılmıştır.
1926 yılından itibaren Konya Lisesi’nin öğrenci mevcudunda da bir artış olmuştur, bu yıl Konya Lisesi’nin birinci sınıfı iki şubeli olmuştur. Bu durum otuz yedi yıldır eğitim-öğretim faaliyetine devam eden kurumda ilk defa uygulanmıştır.
Öğrenci mevcudunda ortaya çıkan bu artışın sebebi, medreselerin kapatılması, yeni açılan devlet dairelerine memur alınması, okuyanların yaşam düzeylerinin iyi olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.
Nüfus artışı, okullara halkın rağbeti, öğrenci sayısını artmış, 1936 yılında liseden mezun olanların sayısı 389’a ulaşmıştır.
Öğrenci sayısı arttıkça eski bina yetersiz kalmaya başlamış, 1934–1935 öğretim yılında Lise bu günkü binasına taşınmış, yeni binaya taşındığı tarihte okul 45 yıllık bir eğitim öğretim hayatını geride bırakmış olup, Laboratuvarlarım, işlikleri, matbaası, hatta öğretmen okulundan kalan araç ve gereçlerle okul olgun, oturmuş ve verimli bir lise olmuştur.
Bu dönemde Lise, öğrencileri seçme sınavlarında üstün başarılar göstermiştir. Kültür Bakanlığınca Avrupa’ya yüksek öğrenim için gönderilecek öğrencileri seçmek için 1934’te açılan imtihanı kazanan on öğrenciden dördü, 1937’de on öğrenciden üçü, Konya Lisesi mezunu öğrencilerindendir.
1936–1937 öğretim yılında Konya Lisesi’nde şube sayısı, birinci devrede üç, ikinci devrede on bir olmak üzere toplam on dört olmuş olup, Diploma alan öğrenci sayısı birinci devreden 692, ikinci devreden dört olmak üzere toplam 1176’ ya ulaşmıştır.
Konya Lisesi bu ismi taşıdığı sürece çalışmalarını iki binada sürdürmüştür. 1923–1934 tarihleri arasında daha önce İdadinin ve Konya Sultanisinin içinde öğretimini sürdürdüğü binada kalınmıştır. İkinci binasına 1934–1935 öğretim yılında taşınılmıştır. Konya Darü’l- Muallimini için yapımına 1910 yılında başlanan ve 1917 yılında tamamlanan neoklasik mimari tarzında olan bu binayı 1934 yılına kadar Konya Erkek Muallim Mektebi kullanmıştır. Erkek Muallim Mektebi kapatılınca bina Konya Erkek Lisesi’ne verilmiştir.
Gazi Lisesi ve Konya Lisesi Dönemi
Okul 1973-1974 öğretim yılında Konya Gazi Lisesi ismini almış olup 1998 yılına kadar bu isimle eğitim – öğretimini sürdürmüştür. 1973 yılında Cumhuriyetin 50. kuruluş yılı olduğunu yapılan kutlamalara okulun yeni ismiyle katıldığı bilinmektedir.
Gazi lisesi bünyesinde Yabancı Dil Ağırlıklı Lise eğitim- öğretime başlamış 1998 yılında okul, Konya Lisesi ve Gazi Lisesi olarak ikiye ayrılmış bu şekliyle bir yıl eğitime devam etmiştir. Daha sonra her iki okul Meram Konya Lisesi adı altında birleştirilmiştir.
Konya Lisesi (Anadolu) Dönemi
2005–2006 öğretim yılında Yabancı Dil Ağırlıklı Liselerin Anadolu Liselerine dönüştürülmesi nedeniyle okul, Konya Lisesi (Anadolu) ismiyle eğitim-öğretimine devam etmektedir.
